Bazarın hərəkətini anlamaq, investorlar və maliyyə analitikləri üçün həmişə həyəcan verici bir mövzu olub. Bullish trend – yəni, bazarın yüksələn qiymətləri, alıcıların üstünlüyü və güclü tələbin olduğu bir dövr – bir çox səbəbə bağlı olaraq meydana gəlir. Bəs, bu səbəblər nədir? Nə baş verir ki, bir bazar, bir anda yüksəlir və bütün investorları təkan alır?
İqtisadiyyatların sağlam bir şəkildə böyüməsi, iqtisadi göstəricilərin müsbət olması və bazarda optimizm yaradılması bullish trendin ilkin səbəbidir. Ancaq bu sadə bir səbəb deyil – hər bir inkişaf, yeni imkanların doğmasına səbəb olur və investorlar buna reaksiya verir. Hər hansı bir iqtisadi artım, sənaye sahələrində canlanma, daha az işsizlik və artan istehsal gücü, bazarda optimizm yaradır və qiymətlərin yüksəlməsinə yol açır.
Dünyanın ən böyük iqtisadiyyatı olan ABŞ-da işsizlik azaldıqca və istehsal sektoru böyüdükcə, səhmlərin qiyməti artmağa başlayır. Bu sadəcə bir ölkəyə aid deyil, qlobal miqyasda da bazarlar üzərində böyük təsirə malikdir.
Şirkətlərin maliyyə göstəriciləri yüksəldikcə, investorlar daha çox maraqlanır. Təbii ki, şirkətlərin gözlənilən yüksək gəliri, satış artışı və yeni innovasiyalar bazarda yüksəlişə səbəb olur. Bu, yalnız rəqəmsal və texnoloji sektorlara aid deyil, digər sahələrə də təsir edir. Bir şirkət gəlirlərinin artacağına dair xəbər verirsə, səhmlərinin qiymətləri tavan edir.
Texnologiya sahəsindəki innovasiyalar və Apple, Microsoft kimi şirkətlərin müsbət nəticələri bullish trendin yeni mərhələsinə səbəb olur.
Mərkəzi banklar iqtisadiyyatın nəzarətində olan ən güclü qüvvələrdən biridir. Faiz dərəcələrinin azaldılması, borc almağın daha ucuz olması, sərmayələrin bazara daha çox daxil olmasına imkan yaradır. Ucuz kreditlər və yüksək likvidlik mühitində, investorlar daha çox riskə girir və bazarın inkişafına səbəb olur.
2008-ci ildən sonra, mərkəzi bankların aşağı faiz dərəcələri ilə bazara daxil olan böyük miqdarda pul, qlobal maliyyə bazarlarında yüksəlişi yaratdı.
Bazarlar, siyasi sabitliyin olduğu ölkələrdə daha yaxşı inkişaf edir. Hökumətlərin siyasətləri, qanunvericilikdəki dəyişikliklər və büdcə idarəetməsi investorların güvənini artırır. Siyasi qeyri-sabitlik isə əksinə, qeyri-müəyyənlik yaradır və bazarın aşağı düşməsinə səbəb olur.
Bir ölkədə müsbət siyasi inkişaflar, seçkilərdən sonra iqtisadiyyatın stabilləşməsi bullish trendin yaranmasında mühüm rol oynayır.
Bazarda qiymətlərin artması, təklifin məhdud olduğu, lakin tələb həddindən artıq çox olduğu dövrlərdə baş verir. Bir neçə illik böhrandan sonra bazara daxil olan yeni sərmayələr, yüksək tələbi qarşılayır və qiymətləri yuxarı qaldırır. Tələbin artması təklifin artmasından daha sürətli olduqda, bullish trend güclənir.
Xüsusilə texnoloji sektorunda, tələb o qədər yüksək olur ki, bu, qiymətlərin zamanla daha çox artmasına gətirib çıxarır.
Bazar yalnız iqtisadi göstəricilərdən ibarət deyil, həm də insan psixologiyasına bağlıdır. İnsanların optimist düşüncələri, yaxşı gələcəyə olan inamları bazarda yüksəlişə səbəb olur. Bullish marketlərin özünü göstərməsi investorların ruh halına bağlıdır – əgər bazar güclü görünürsə, insanlar alıcı olmağa meylli olur və bu da daha çox yüksəlişə səbəb olur.
Əgər geniş kütlələr bir sektora və ya aktivə inamsızlıq yox, əksinə böyük maraq göstərirlərsə, bazar bunu hiss edərək daha da yüksəlir.
Bullish trendin səbəbləri bir çox faktordan ibarətdir – iqtisadi inkişafdan tutmuş, mərkəzi bankların hərəkətlərinə, şirkətlərin performansına qədər çoxsaylı amillər var. Bu faktorlardan hər biri özünəməxsus şəkildə bazarın artmasını təmin edir və investorları daha çox sərmayə qoymağa təşviq edir. Lakin bazarın yüksəlməsi yalnız riyazi analizlərə bağlı deyil – psixoloji faktorlar və siyasi amillər də müsbət təsir edir. Bütün bu səbəblər birləşərək, bazarın yüksəlməsini təbii olaraq təşviq edir.