Ayı Trendi (ingiliscə “Bearish Trend”) maliyyə bazarlarında qiymətlərin davamlı olaraq aşağı düşməsini ifadə edən bir anlayışdır. Bu, müəyyən bir aktivin (səhmlər, valyutalar, kriptovalyutalar və digər maliyyə alətləri) qiymətinin aşağıya doğru hərəkət etməsini və bu vəziyyətin uzun müddət davam etməsini nəzərdə tutur. Ayı trendi, adətən bazarların aşağı istiqamətə yönəlməsi və investorların qorxu hissi ilə hərəkət etməsi ilə əlaqələndirilir. Bu anlayış “ayının” termini ilə izah edilir, çünki ayı, ümumiyyətlə aşağıya doğru vuruşan bir heyvandır, eynilə qiymətlərin aşağı enməsi kimi.
Ayı trendi termini ilk dəfə 19-cu əsrin sonlarında istifadə edilməyə başlanmışdır. O dövrdə, New York Stock Exchange (NYSE) bazarlarında baş verən bir çox ticarət fenomenləri nəticəsində, müəyyən dövrlərdə qiymətlərin aşağı düşməsi və bu cür vəziyyətin investorlar tərəfindən necə qəbul edildiyi barədə anlayışlar ortaya çıxmışdır.
Bu termin “bear market” (ayının bazarı) olaraq da tanınır, çünki ayı, heyvani xüsusiyyətlərində aşağıya doğru vurması ilə tanınır və bu, aşağı qiymətləri simvolizə edir. Ayı termini, bull market (öküz bazarı) ilə müqayisədə daha çox satışları və qiymətlərin düşməsini simvolizə edir.
İlk istifadə tarixi:
- 19-cu əsrin sonları: İlk dəfə, Wall Street-də iqtisadiyyatın tənəzzül etdiyi dövrlərdə istifadə edilməyə başlanmışdır. O dövrün ticarətçiləri, qiymətlərin aşağı düşməsini ayının təbiətinə bənzədərək bu termini tətbiq etmişlər. Ayı, heyvani xüsusiyyətlərində aşağıya doğru vurması ilə tanınır və bu, aşağı qiymətləri simvolizə edir.
- 1930-cu illərin böyük depressiyası: Ayı trendlərinin daha geniş şəkildə istifadə edilməyə başlandığı dövr böyük depressiya dövrüdür. 1929-cu ildə başlayan və 1930-cu illərdə davam edən bu dövr, bazarda qiymətlərin sürətlə düşməsinə və bunun ardınca çoxlu investorun bazardan çıxmasına səbəb olmuşdur. Bu dövrdə “bear market” anlayışı daha geniş yayılmışdır.
- 1980-ci illər və sonrasındakı inkişaflar: 1980-ci illərdən sonra maliyyə bazarlarında daha çox ticarət fəaliyyətinin başladığı və müxtəlif investisiya alətlərinin yaranması ilə ayı trendi anlayışı daha da populyarlaşdı. Kriptovalyutaların meydana gəlməsi və qlobal maliyyə böhranları, ayı trendlərinin mövcud olduğu dövrləri artırdı.
Ayı trendinin xüsusiyyətləri
- Qiymətlərin Aşağıya Düşməsi:
Ayı trendi adətən qiymətlərin aşağı doğru hərəkət etməsi ilə xarakterizə olunur. Bazarların azalması, qiymətlərin ardıcıl olaraq aşağıya doğru hərəkət etməsi bu trendlə bağlı olan əsas göstəricidir. - Ümumi Pessimizm:
Ayı trendlərində ümumiyyətlə bazarda pessimizm, qorxu və qeyri-müəyyənlik hissləri üstünlük təşkil edir. İnvestorlar, qiymətlərin daha da aşağı düşəcəyindən qorxaraq satış edirlər. Bu, bazarda daha çox itkiyə səbəb ola bilər. - Satış Təzyiqi:
Ayı trendlərində daha çox satış təzyiqi olur, çünki investorlar daha çox mənfəət əldə etmək və ya itkiləri minimuma endirmək məqsədilə aktivlərini satmağa başlayırlar. - Ticarət Həcminin Artması:
Qiymətlər aşağı düşdükcə, bazarda ticarət həcmi artmağa başlayır. Bu, daha çox investorun bazarda iştirak etməsi və qiymətlərin daha da aşağı düşməsini gözləməsi ilə əlaqədardır. - Psixoloji Faktorlar:
Ayı trendləri zaman bazarda qorxu və pessimizm artır. İqtisadiyyatda hər hansı mənfi məlumatların yayılması, dövlət siyasətinin qeyri-müəyyənliyi və digər amillər investorların bazarda çıxmasına səbəb ola bilər. - Düşən Səhmlərin Artması:
Ayı trendi zaman, səhmlərin böyük əksəriyyəti dəyər itirir. Bu, bazarda qiymətlərin aşağı düşdüyünü göstərən başqa bir əlamətdir. Ayı trendləri ilə əlaqəli ən çox müzakirə olunan aktivlər arasında səhmlər, kriptovalyutalar və qiymətli metallar yer alır.
Bu anlayış, yalnız səhmlər bazarında deyil, həm də digər maliyyə alətlərində və əmtəə bazarlarında geniş tətbiq olunmağa başlamışdır. Kriptovalyutalar da daxil olmaqla, yeni bazarların meydana gəlməsi ilə ayı trendləri bu sahədə də öz əksini tapmağa başladı. Bitcoin və digər kriptovalyutaların qiymətləri zaman-zaman böyük düşüşlər yaşayır və bu da ayı trendləri ilə əlaqələndirilir.
Ayı trendləri, bazarların qiymətləri aşağı düşərkən meydana gələn bir vəziyyətdir. Bu, investorlar üçün çətin zamanlar yaradır, lakin eyni zamanda qısa satış və digər ticarət strategiyaları ilə bu vəziyyətdən faydalanmaq mümkündür. Tarixi və psixoloji aspektləri nəzərə aldıqda, ayı trendləri maliyyə bazarlarında vacib bir rol oynayır və hər bir investorun bu trendləri yaxşı başa düşməsi vacibdir.
Növbəti yazılarımızda sizlərə bu trendin aşağıdakı başlıqlı məqalələri təqdim ediləcək və detallı izahatlar təqdim ediləcək.
Ayı trendini necə tanımaq olar?