Saudi Aramco, rəsmi adı ilə Saudi Arabian Oil Group, dünyanın ən böyük və ən qiymətli neft şirkətidir. Şirkət, Səudiyyə Ərəbistanının dövlət mülkiyyətində olan və əsasən neft çıxarılması, neft emalı, təbii qaz istehsalı, neft kimyası və digər enerji xidmətləri sahələrində fəaliyyət göstərən qlobal enerji nəhəngi olaraq tanınır. Saudi Aramco-nun bazar kapitalizasiyası və gəlirləri, onu ən qiymətli şirkətlərdən biri edir və şirkət, həmçinin neft və qaz sənayesində ən böyük oyunculardan biridir.
Saudi Aramco 1933-cü ildə Standard Oil of California (SOCAL) və Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti arasında bağlanmış müqavilə ilə fəaliyyətə başlamışdır. SOCAL, Səudiyyə Ərəbistanının neft ehtiyatlarını kəşf etməyə və çıxarmağa icazə almışdı. 1938-ci ildə, Saudi Aramco-nun ilk kommersiya neft kəşfi baş verdi və bu, şirkətin inkişafına zəmin yaratdı.
1950-ci illərdə SOCAL və onun tərəfdaşları Səudiyyə Ərəbistanında daha çox neft yataqları kəşf etməyə başladılar və 1980-ci ilə qədər Səudiyyə Ərəbistanı hökuməti şirkətin səhmlərinin böyük bir hissəsini alaraq, onu dövlət mülkiyyətinə çevirdi.
Şirkət, 1980-ci illərdə dünyanın ən böyük neft istehsalçısı oldu və bu statusunu günümüzə qədər saxlayır. 1990-cı illərdən başlayaraq, Aramco dünya neft bazarlarında əsas oyunçulardan biri olaraq fəaliyyət göstərmişdir.
Şirkətin əsas fəaliyyət sahələri, neft hasilatı, təbii qaz istehsalı və kimyəvi maddələrin istehsalıdır. Saudi Aramco, dünyanın ən böyük neft və qaz yataqlarına sahib olan şirkət olaraq qlobal bazarda böyük bir mövqe tutur. Şirkət həmçinin böyük neft kəmərləri şəbəkəsinə və ən müasir neft emalı zavodlarına sahibdir.
Saudi Aramco, dünyanın ən böyük sübut edilmiş neft ehtiyatlarına sahibdir. Şirkətin ehtiyatları, təxminən 260 milyard barel həcmində qiymətləndirilir. Bu, Aramco-nu dünyanın ən böyük neft ehtiyatlarına sahib olan şirkətinə çevirir. Saudi Aramco-nun gündəlik neft istehsalı təxminən 10 milyon barel təşkil edir, bu isə qlobal bazarın təxminən 10%-ni təşkil edir.
Şirkət, neft hasilatını əsasən Səudiyyə Ərəbistanının müxtəlif bölgələrində yerləşən böyük neft yataqlarından təmin edir. Bunlar arasında Ghawar və Safaniya yataqları dünyanın ən böyük və ən gəlirli neft yataqları arasında yer alır.
Saudi Aramco, Səudiyyə Ərəbistanının iqtisadiyyatı üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Şirkət, ölkənin gəlirinin böyük bir hissəsini təmin edir və Səudiyyə Ərəbistanı hökumətinin əsas gəlir mənbəyi olaraq qalır. Saudi Aramco-nun gəlirləri həmçinin Səudiyyə Ərəbistanı valyutası olan Səudiyyə riyalının sabitliyini qorumağa kömək edir.
Aramco, yalnız neft hasilatından deyil, həm də təbii qaz və digər enerji məhsullarından da gəlir əldə edir. Şirkət, kimyəvi məhsullar və petrokimya sənayesi sahəsində də geniş fəaliyyət göstərir.
Saudi Aramco, yalnız neft hasilatı və emalı ilə kifayətlənmir, həmçinin texnologiya və innovasiya sahələrində də böyük sərmayələr yatırır. Şirkət, neft hasilatını daha səmərəli və ekoloji təmiz şəkildə həyata keçirmək üçün müasir texnologiyalar tətbiq edir.
Aramco, həmçinin yenilənə bilən enerji və karbon emissiyasını azaltmaq istiqamətində layihələr həyata keçirir. Şirkət, günəş enerjisi və hibrid enerji sistemləri sahəsində də araşdırmalar aparır.
Saudi Aramco, həmçinin sosial məsuliyyətli layihələrdə iştirak edir. Şirkət, təhsil, səhiyyə, ətraf mühitin qorunması və qlobal iqtisadi inkişaf sahələrində müxtəlif təşəbbüslərə dəstək verir. Şirkət, karbon emissiyasını azaltmaq və enerji səmərəliliyini artırmaq üçün müxtəlif proqramlar həyata keçirir.
Saudi Aramco, karbon izini izləmək və azaltmaq məqsədilə müxtəlif texnoloji həllər təqdim edir. Şirkət, həmçinin karbon tutma və saxlanma texnologiyalarına (CCS) sərmayə qoyur və gələcəkdə bu sahədə qabaqcıl bir oyunçu olmağı hədəfləyir.
Saudi Aramco, dünya enerji bazarında söz sahibi olan, qlobal iqtisadiyyata əhəmiyyətli təsir göstərən bir şirkətdir. Neft və qaz istehsalından başlayaraq, kimyəvi məhsullar və texnologiya sahələrinə qədər geniş fəaliyyət sahəsinə sahib olan Saudi Aramco, həm Səudiyyə Ərəbistanının, həm də dünyanın iqtisadiyyatında mühüm rol oynayır. Şirkətin gələcəkdəki inkişafı, enerji keçidi, yenilənə bilən enerji və ekoloji məsuliyyət istiqamətindəki strategiyalarına bağlı olacaq.
Saudi Aramco, dünyanın ən böyük və ən qiymətli neft şirkəti olaraq, enerji bazarının liderlərindən biridir. Şirkət, neft hasilatının həcmi, neft ehtiyatlarının böyüklüyü və qlobal iqtisadiyyata verdiyi töhfə ilə tanınır. Saudi Aramco-nun bazar kapitalizasiyası və IPO (İlkin İctimai Təklif) tarixi, yalnız enerji sektorunun deyil, həm də qlobal maliyyə bazarlarının ən böyük və ən təsirli hadisələrindən biri kimi qəbul edilir.
Saudi Aramco, 2019-cu ilin dekabr ayında Tadawul birjasında IPO həyata keçirdi. Bu IPO, tarixdə ən böyük maliyyə əməliyyatlarından biri olaraq qeyd edildi və şirkətin bazar kapitalizasiyasının necə artdığını göstərdi. IPO-nun başlanğıc qiyməti təxminən 1.7 trilyon ABŞ dolları olaraq müəyyənləşdirildi. IPO-nun ilk günlərində bazar kapitalizasiyası 1.88 trilyon ABŞ dollarına qədər artdı. Bu səviyyə, Saudi Aramco-nu Apple və Microsoft kimi texnologiya nəhənglərindən daha qiymətli bir şirkət etdi.
2024-cü ilin may ayında, Saudi Aramco, $13.1 milyard dəyərində əlavə səhmlər satışı həyata keçirdi. Bu satış, şirkətin bazar kapitalizasiyasını təxminən $1.87 trilyon səviyyəsinə çatdırdı. Bu addım, Saudi Aramco-nun bazar dəyərinin artmasına və investor bazasının genişlənməsinə xidmət etdi. Bundan əlavə Saudi Aramco-nun təxminən 70,000 işçisi vardır.
2025-ci ilin fevral ayında, Səudiyyə Ərəbistanı birjası, ilin ən böyük IPO-larını həyata keçirməyi planlaşdırır. Bu təşəbbüs, ölkənin iqtisadiyyatını neftdən asılılıqdan azad etmək və maliyyə bazarlarını daha da inkişaf etdirmək məqsədini güdür. Bu il ərzində 50-dən çox IPO müraciətinin nəzərdən keçirildiyi və 15-nin artıq təsdiq edildiyi bildirilir.
Saudi Aramco-nun IPO-su və subsequent səhmlər satışı, şirkətin bazar kapitalizasiyasının artmasına və qlobal enerji bazarındakı dominant mövqeyinin güclənməsinə səbəb olmuşdur. Bu hadisələr, həmçinin Səudiyyə Ərəbistanı iqtisadiyyatının diversifikasiyası və maliyyə bazarlarının inkişafı istiqamətində mühüm addımlar olmuşdur. Gələcəkdə, Saudi Aramco-nun bazar kapitalizasiyasının daha da artması və yeni IPO-ların həyata keçirilməsi gözlənilir.